Kandidatuur Chokri Ben Chikha voor minister van Cultuur.

Beste democratische partijvoorzitters,
Beste burgers van Vlaanderen,

Sta me toe dat ik met de deur in huis val: ik, Chokri Ben Chikha, ben kandidaat-minister van cultuur in de volgende Vlaamse regering.

Ik weet natuurlijk wel dat nergens ter wereld een minister rechtstreeks wordt verkozen.  Welnu, mezelf voordragen als kandidaat-minister is meteen mijn eerste daad van verandering in de politieke én de culturele wereld.

Waarom zou die verandering moeten beginnen  bij Cultuur?
Het is tekenend dat in deze tijden van crisis en verandering de nadruk ligt op economie, financiën, werkgelegenheid, pensioenen, ja, zelfs op justitie en onderwijs. Dat is terecht. Maar waarom komt cultuur amper aan bod? Is er in tijden van crisis en onzekerheid geen plaats voor cultuur? Is cultuur dan een overbodig consumptieartikel?  Dat maakt mij en vele andere kiezers ongerust.

Nochtans was ik hoopvol. Een paar maanden geleden lanceerde de Vlaamse regering een nieuwe slogan: ‘Verbeelding werkt’. Daarna werd het oorverdovend stil.

Dus vraag ik me af: hoe zien de verschillende partijvoorzitters het cultuurbeleid als bron van verbeelding, voor de komende jaren? Wie zal deze taak op zich nemen, met andere woorden: wie wordt de komende minister van cultuur? En zal die nieuwe minister de belangen van de creatieve geesten behartigen? Dit zijn voor mij geen onbelangrijke vragen in de aanloop naar zondag 25 mei 2014.

Ik zei: dat maakt mij en vele andere kiezers ongerust. Het gebrek aandacht voor cultuur is helaas niet nieuw. Al 20 jaar lang, stel ik vast dat cultuurbeleid een voetnoot is in de talrijke politieke debatten. Zo mogelijk, stelt het intercultureel beleid nog minder voor.  En dat maakt mij nog meer ongerust. Talloze studies, academici en organisaties wijzen nochtans op een sterke stereotypering van diverse sociale groepen in onze samenleving, meer bepaald van de Vlamingen met een migratieachtergrond.  Dat één op vier jongvolwassenen in Vlaanderen ‘migranten’ als onbetrouwbaar beschouwt en dat twee op de vijf migranten zelfs zien als een culturele bedreiging, vind ik beangstigend. En een democratisch land onwaardig.

Heeft dat cultuur te maken? Ja, dat heeft alles met cultuur te maken.
Cultuur versterkt de maatschappelijke samenhang.

Cultuur is de noodzakelijke zuurstof van een samenleving. Het is alles wat we niet op school of op het werk leren en dat we heel hard nodig hebben om mens en burgers te zijn. Omdat cultuur verbeelding is en die verbeelding een noodzakelijke stimulans vormt voor de economie, de gezondheidszorg, de arbeidsmarkt, het onderwijs, de justitie… Daarom moeten we inzetten op cultuur, méér inzetten op cultuur. Cultuur is geen wondermiddel, maar een samenleving die cultuur onbenut laat, is ten dode opgeschreven. Ik zou zeggen: probeer eens zonder!

U vraagt zich terecht af,  geachte partijvoorzitter, beste burgers van Vlaanderen: wat bezielt die Chokri Ben Chikha om zichzelf tot kandidaat-minister van Cultuur voor te stellen?

Welnu, mijn levenswerk kan ik samenvatten als “mens en cultuur”. Als theatermaker, historicus, opinievormer of docent in het kunstonderwijs. Naar mijn gevoel gebeurde dat te veel aan de zijlijn en bleef mijn invloed te beperkt. Ik denk dan ook dat ik binnen het beleidsapparaat aan de slag moet gaan. Die conclusie werd versterkt telkens ik een lezing of een performance gaf en geconfronteerd werd met talloze geradicaliseerde, onwetende, gefrustreerde jongeren - én ouderen.


Ik kan het niet langer aanzien dat we de kans niet aangrijpen om mensen naar elkaar te laten toegroeien door meer cultuur in onze samenleving te injecteren. Het is gemakkelijk om kritiek te leveren langs de zijlijn. Ik wil méér doen dan enkel voorstellingen maken, debatteren of lezingen geven. Maar papier is verduldig. En omdat ik niet langer wil toekijken hoe een generatie onder mijn ogen en onder uw ogen aangroeit tot een verloren generatie, wil binnen het beleidsapparaat aan de slag. Als minister van Cultuur.

Zou ik dan bereid zijn mijn artistieke loopbaan te laten vallen? Mijn docentschap in hoger kunstonderwijs vaarwel zeggen, mijn pas behaald doctoraat onbenut laten en mijn artistiek gezelschap achter laten? Ja, ik ben daartoe bereid. Want soms moet men in de spiegel kijken en zeggen: De ernst en de noodzaak zijn te belangrijk. Dit moet ik doen. Ik wil de samenleving warmer, slimmer, knapper en soepeler maken.

Willen is één, kunnen is twee. Ben ik wel de geschikte kandidaat?
Beste burgers, geachte partijvoorzitters: ik heb best wel goede troeven. Troeven die mijn voorgangers niet hadden, ondanks hun andere kwaliteiten. Talenten en eigenschappen die ons land momenteel nodig heeft. Ik som er enkele op.

Ten eerste. Ik zou als actief kunstenaar de allereerste Cultuurminister zijn die uit het hart van de culturele sector zelf komt. Waarom is voor Cultuur nooit eerder een expert ingeschakeld, terwijl dat de evidentie is voor Financiën of Justitie – en terecht!

Ten tweede: het is bekend dat artistieke en culturele impulsen een samenleving in beweging kunnen brengen. Het onderzoek dat ik deed voor mijn doctoraat, bevestigde de kracht die uitgaat van kunst en cultuur: sociaal, emotioneel, relationeel, intellectueel… Dat leerde mijn samenwerking met kunst- en cultuurhuizen en de vele debatten die voerde met verschillende lagen van de bevolking, in binnen- en buitenland. Ik heb mijn huiswerk dus al gemaakt en ik weet dat cultuur, meer dan nu het geval is, zichzelf kan overstijgen en een maatschappij kan inspireren en innoveren. Mijn einddoel is een werkelijke dialoog te bewerkstelligen teneinde het vertrouwen te herstellen. Wie kan dit beter dan iemand uit de culturele sector die ‘het spel’ beheerst?

Ten derde: Ik ben onafhankelijk, ik heb geen partijkaart op zak. Doelbewust. Omdat ik meen dat iederéén, en ik bedoel wel iederéén, zich moet kunnen vinden in het wegwerken van de sociale kloof en het stimuleren van de dialoog. Zowel in de kunst als in de politiek. Trouwens: alleen op die manier kan ons land, onze regio, competitief zijn en blijven binnen het huidige economische klimaat. Ik ben grenzeloos gemotiveerd om een beleid te voeren dat het Algemeen Belang dient, van elke inwoner van dit land waar ik zo van hou.

Wie het Algemeen Belang wil dienen, moet zijn verantwoordelijkheid opnemen. Vandaar mijn kandidatuur.

Het negativisme en het radicalisme dat de boventoon voert in onze culturele, superdiverse samenleving blijven negeren, zou verschrikkelijk hypocriet zijn. Het is duidelijk dat het integratie- en migratiebeleid niet is geslaagd. Hier kan en moet cultuur nieuwe omgangsvormen introduceren, vooringenomenheden en machtsonevenwichten neerhalen. Dát is volgens mij de ethische en esthetische uitdaging van cultuur. Kunst en cultuur die strategieën aanbrengen die ingaan tegen de kortzichtigheid en het zwart-witdenken dat onze samenleving verlamt.

Hoe beginnen we er aan?

We moeten allen samen de impasse doorbreken om het vertrouwen te herstellen tussen de diverse sociale groepen in onze samenleving. Ik stel daarom voor om verschillende Waarheidscommissies te installeren, waarin we dit gebroken vertrouwen in vraag durven stellen. Een Waarheidscommissie heeft de plicht om met een wit blad te beginnen.

Deze Commissies ontleden het culturele beleid dat tot nu toe is gevoerd, gaan na welke erfenis dat beleid heeft nagelaten en formuleren een nieuw beleid voor de toekomst.

Commissies in woord, muziek en beeld die ons cultuurbeleid grondig doorlichten en analyseren;
Commissies in woord, muziek en beeld die de hartslag van de burger leren kennen;
Commissies in woord, muziek en beeld die nieuwe, op de burger afgestemde initiatieven in de steigers zetten;
Commissies in woord, muziek en beeld die de verbeelding die onder de mensen leeft bijeenbrengen, vorm geven en aan het werk zetten.

Uit de vele antwoorden verzamelen we doelgerichte culturele en interculturele actiepunten om een gepast cultuurbeleid te voeren. Dan pas, beste democratische partijvoorzitters, zal de nieuwe slogan van de Vlaamse regering, “Verbeelding werkt”, écht werken en zal hij de burgers in dit land, mijn land, niet hol in de oren klinken,  maar effectief mensen bijeenbrengen en voeding geven aan onze verbeelding. Een verbeelding die we nodig hebben in alle lagen van de samenleving en in alle sectoren van onze maatschappij.

Hoogachtend,

Chokri Ben Chikha
Kandidaat-minister van Cultuur.