OPEN BRIEF VAN DE EUROPESE SCHRIJVERS

OPEN BRIEF VAN DE EUROPESE SCHRIJVERS AAN DE EUROPESE INSTANTIES (22 oktober 2015)  

 

Bescherm de schrijver, behoud het auteursrecht!  

 

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: wij schrijvers begrijpen niet waarom de Europese Unie vasthoudt aan een ‘hervorming’ van het auteursrecht in Europa.  

Als de Europese Commissie de groei van een ‘open digitale markt’ nastreeft, richt ze met de voorgenomen hervorming van het auteursrecht haar pijlen op het verkeerde doel. Voor schrijvers is het auteursrecht immers een onontbeerlijke schakel in het creatieve proces. Zwak het auteursrecht af en de bron van de e-boekenmarkt droogt op nog voor die tot volle bloei is gekomen. Wie het auteursrecht uitholt, verschraalt het aanbod.  

Het auteursrecht is geen belemmering voor de verspreiding van boeken. Door onze rechten in licentie te geven, kunnen onze werken over de hele wereld worden uitgegeven en in alle mogelijke talen worden vertaald. Als het vrije verkeer van boeken al wordt gehinderd, zijn de belemmeringen van economische, technologische en fiscale aard en zou de Europese Unie haar pijlen op monopolies, propriëtaire bestandsindelingen en belastingfraude moeten richten.  

Het Europees Parlement heeft het initiatiefrapport van Julia Reda pas na uitgebreide amendering aangenomen en daarmee luid en duidelijk het signaal afgegeven veel belang te hechten aan de bescherming van het auteursrecht en toe te willen zien op het precaire economische evenwicht waarin de creatieve sector zich bevindt. Jammer genoeg was het parlement tegelijkertijd zo onverstandig de deur op een kier te zetten voor talloze uitzonderingen op het auteursrecht, uitzonderingen die de Commissie later kan creëren en uitbreiden, dwingend kan voorschrijven of harmoniseren - niet zelden ten koste van oplossingen die nationale parlementen al hadden ingevoerd om tegemoet te komen aan de wensen van lezers en andere gebruikers.  

En hoe zou de wildgroei aan uitzonderingen op het auteursrecht het creatieve proces moeten stimuleren? Hoeveel uitzonderingen (voor bibliotheken en archieven, de uitleen van e-boeken, onderwijs en onderzoek, tekstdatamining, transformatief gebruik, out-of-print, verweesde werken) zijn er nodig voordat de uitzondering regel wordt en het auteursrecht de uitzondering?  

Het auteursrecht is voor ons van levensbelang omdat het ons economische en morele rechten op ons werk toekent.  

Het is het fundament waarop het bouwwerk van de Europese literatuur is verrezen, het is een bron van inkomen, welvaart en werkgelegenheid, het garandeert de financiering van onze scheppende arbeid en het voortbestaan van de gehele boekenketen, het vormt de basis van onze beloning. Dankzij het auteursrecht plukken we de vruchten van ons werk en kunnen we ons in vrijheid en onafhankelijkheid aan schrijven wijden. We willen niet terug naar de tijd van het mecenaat, we willen niet afhankelijk zijn van van eventuele overheidssubsidies, maar leven van de pen, van de exploitatie van ons werk. Schrijven is geen hobby, maar een vak.  

Dankzij het auteursrecht is het boek in de loop der eeuwen steeds verder gedemocratiseerd. En dankzij datzelfde auteursrecht zal het digitale boek zijn weg vinden naar steeds meer lezers. Het auteursrecht is een erfenis uit het verleden, maar tegelijkertijd een hypermodern instrument dat moeiteloos in overeenstemming is te brengen met de nieuwste technologische ontwikkelingen.  

We moeten ophouden schrijvers en lezers tegenover elkaar te zetten. Zonder lezers geen schrijvers, zonder schrijvers geen boeken. Schrijvers staan altijd en overal open voor veranderingen en ontwikkelingen in de wereld waarin ze leven. Luider en duidelijker dan wie ook verkondingen zij het recht op vrijheid van gedachte, op vrijheid van meningsuiting en het recht om in alle vrijheid scheppend werk te verrichten. Hun werk is een warm pleidooi voor de uitwisseling van kennis en ideeën, sterker nog: dat is de reden van hun bestaan. Ze zijn eerst lezer, dan pas schrijver.  

Europese schrijvers vragen de Europese instanties daarom af te zien van het voornemen om de grenzen van de uitzonderingen op het auteursrecht verder op te rekken of het aantal uitzonderingen daarop nog te vergroten. De garantie dat we een vorm van ‘compensatie’ krijgen, is geen waardig alternatief voor het inkomen dat we uit de commerciële exploitatie van ons werk krijgen, ook al staat het inkomen in de creatieve sector steeds meer onder druk. We vragen de Europese instanties zich te verzetten tegen de verleidingen van een misleidende ‘cultuur van het gratis’, waarvan alleen de grote distributieplatformen en content providers profiteren. We vragen de Europese instanties bovendien om ons te helpen bij onze pogingen een billijker aandeel te krijgen in de opbrengst van boeken, met name e-boeken, om onrechtvaardige contractvoorwaarden te verbieden, en om effectief op te treden tegen de piraterij van ons werk.  

De vrijheid van schrijvers en de levensvatbaarheid van de Europese cultuur zijn mede van u afhankelijk.

 

(Vertaling: Richard Kwakkel)